Το άγχος είναι ένα συναίσθημα, που μπορεί να φανεί χρήσιμο, για την ανθρώπινη επιβίωση, όσο λειτουργεί ως κινητήρια δύναμη για να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες της ζωής. Όταν σε γνωστικό επίπεδο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται μια απειλή η έναν κίνδυνο, πυροδοτείται το άγχος που τον κινητοποιεί στο να πάρει θέση μέσα από προσαρμοστικές διεργασίες. Το άγχος είναι ένας παράγοντας που θέτει σε κίνδυνο την ομοιόσταση του οργανισμού, ως συνέπεια περιβαλλοντικών επιδράσεων.
Συχνά λαμβάνει τέτοιες διαστάσεις, που γίνεται ακινητοποιητικό για τον άνθρωπο και συνυπάρχει με τον φόβο. Είναι το δυσλειτουργικό – ακινητοποιητικό άγχος. Το παρατεταμένο άγχος, μπορεί να είναι βλαπτικό και ενδέχεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη σωματικών η ψυχικών νοσογόνων διεργασιών.
Έχοντας βιώσει μια ακινητοποιητική εμπειρία ο άνθρωπος, συχνά μπορεί να την φέρει κατά νου στο ενδεχόμενο και μόνο ότι μπορεί να την ξαναβιώσει και όχι γιατί υπάρχει αντικειμενικά πραγματικός κίνδυνος. Τραυματικές εμπειρίες κατά την πρώτη παιδική ηλικία αλληλεπιδρούν με αγχογόνα γεγονότα κατά την ενήλικη ζωή και έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες εμφάνισης ψυχοπαθολογικών εκδηλώσεων.
Όταν η ταχύτητα των δυσμενών κοινωνικών αλλαγών και των αλλαγών στους τομείς της οικογένειας και της εργασίας είναι μεγάλη, επιδρά αρνητικά στην ικανότητα προσαρμογής του ατόμου. Κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του βαθμό προσαρμογής στην νέα κατάσταση και που εξαρτάται, από τις προηγούμενες εμπειρίες του, την δομή της προσωπικότητάς του, τον βαθμό επίγνωσης των συναισθημάτων του που έχει σχετικά με την δυσμενή εμπειρία καθώς και από το είδος της κοινωνικής υποστήριξης που τυγχάνει να έχει. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι εξίσου ευάλωτοι στα αγχογόνα γεγονότα.
Η ευελιξία, το χιούμορ, η ικανοποιητική εργασία, η αξιοπιστία στις διαπροσωπικές σχέσεις, οι ισχυροί οικογενειακοί δεσμοί και οι ευκαιρίες για αναψυχή, αποτελούν δραστικούς τρόπους αντιμετώπισης του άγχους. Ο στωικός φιλόσοφος Επίκτητος (50-120 μ.Χ.) είχε πει: «Ταράττει τους ανθρώπους ου τα πράγματα, αλλά τα περί των πραγμάτων δόγματα». Οι άνθρωποι αγχώνονται όχι από αυτά που τους συμβαίνουν, αλλά από την άποψή που έχουν γι’ αυτά που τους συμβαίνουν.
Η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από πληθώρα πληροφοριών, που ο άνθρωπος δυσκολεύεται να ξεχωρίσει ποιες είναι πραγματικά χρήσιμες για τη επιβίωσή του και ποιες είναι “σκουπίδια”. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει τον δικό του χρόνο αφομοίωσης και επεξεργασίας της πληροφορίας που αν πιεστεί παύει να λειτουργεί αποτελεσματικά. Από την άλλη πλευρά μία ταξινόμηση των πληροφοριών, με βάσει την ιεράρχηση των πραγματικών αναγκών του ατόμου είναι απαραίτητη.
Τα αγχολυτικά φάρμακα στόχο έχουν, στο να μειώσουν την συμπεριφορική απάντηση του ατόμου προς την πηγή του άγχους. Η ψυχοθεραπεία βοηθά στο να δει το άτομο, τις όποιες αγχωτικές καταστάσεις, από μία άλλη οπτική γωνία πολύ πιο λειτουργική για τον ίδιο. Έτσι αναπτύσσει απίστευτες δεξιότητες που μπορεί να τις περάσει και στην επόμενη γενεά του, ώστε να υπάρξει μια εποχή που να μην την χαρακτηρίζει το άγχος.
Ευχές για ένα καλύτερο αύριο με περισσότερη επίγνωση.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής