Συχνά ακούμε την έκφραση «πόσο έξυπνος είναι αυτός ο άνθρωπος». Έχουμε μεγαλώσει σ’ ένα εκπαιδευτικό σύστημα που εκθειάζει και πριμοδοτεί το I.Q. (συντελεστή εξυπνάδας) των μαθητών. Αντί λοιπόν να λέμε το πόσο έξυπνος είναι αυτός ο άνθρωπος, θα ήταν ορθότερο  να διαπιστώναμε, με ποιόν τρόπο αυτός ο άνθρωπος είναι έξυπνος. 

Η ανθρώπινη νοημοσύνη έχει πολλές πλευρές που επηρεάζονται άμεσα από βιολογικούς παράγοντες και που μας συνοδεύουν από την γέννησή μας. Η επιστήμη σήμερα μας βοηθά να τις αναγνωρίσουμε, αλλά αφορά τον καθένα μας να τις αξιοποιήσουμε.

Η γενετική, οι προσωπικές μας εμπειρίες, το πολιτισμικό μας περιβάλλον, συμβάλουν καθοριστικά στο ποιές πλευρές της νοημοσύνης μας θα αναπτυχθούν και θα μας καθορίσουν στην ζωή μας και ποιες θα μείνουν σε λανθάνουσα κατάσταση.

Ας ξεκινήσουμε από το γεγονός ότι ο κάθε ανθρώπινος εγκέφαλος είναι διαφορετικός από έναν άλλο. Με αυτό το δεδομένο θα μάθουμε να αναγνωρίζουμε τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία μας. Ο Howard Gardner, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Harvard ανακάλυψε την θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης. Με βάση αυτήν την θεωρία διαφορετικά δίκτυα νευρώνων εμπλέκονται στην ανάπτυξη της ομιλίας, διαφορετικά στην αντίληψη του χώρου, άλλα στην ανάπτυξη της λογικής και της αναλυτικής σκέψης, άλλα στην μουσική αντίληψη κλπ.

Οι διαφορετικές πλευρές της νοημοσύνης αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, λειτουργούν από κοινού και κατά τρόπο συμπληρωματικό.  Προτρέπουμε συνήθως δύο η τρεις πλευρές μας, ασχέτως εάν κάποια κυριαρχεί. Δεν είναι πλευρές απομονωμένες και όλοι μας, τις έχουμε όλες και κάτω από κατάλληλες συνθήκες κάποιες πλευρές μας μπορούν να αναπτυχθούν.

Είναι γνωστό ότι η γενετική επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό κάθε πλευρά της νοημοσύνης. Ο Gardner όμως επισημαίνει, τον καθοριστικό ρόλο που παίζουν οι πολιτισμικές και εκπαιδευτικές εμπειρίες των ανθρώπων στην ανάπτυξη και στο επίπεδο λειτουργικότητας σε κάθε μία από τις πλευρές της νοημοσύνης μας.  Όσο περισσότερο εξασκείται με τρόπο αποτελεσματικό η κάθε πλευρά της νοημοσύνης τόσο περισσότερο θα φθάνει σε πιο ψηλά επίπεδα εξέλιξης αυτή η συγκεκριμένη νοημοσύνη.

Υπάρχουν οκτώ διαφορετικά είδη νοημοσύνης και ανάλογα με το είδος που έχουμε καλλιεργήσει,  παίζει καθοριστικό ρόλο στην ζωή μας το είδος της εκπαίδευσης που θα ακολουθήσουμε καθώς και το είδος του επαγγέλματος.

Θέλει μεγάλη προσοχή να μην χαρακτηρίσουμε αρνητικά ένα παιδί μέσα από το εκπαιδευτικό μας σύστημα για την εικόνα που δείχνει προς στιγμή, διότι ευρίσκεται σε συνεχή εξελικτική διαδικασία. Είναι σημαντικό να του δίνονται οι ευκαιρίες, για να μπορέσει να αναπτύξει τις πλευρές του που έχει κλίση.

Τα οκτώ είδη της νοημοσύνης είναι:

1. Της λογικής και μαθηματικής σκέψης.

2. Λεκτική – γλωσσική.

3. Οπτική με καλή αίσθηση του χώρου.

4. Μουσική

5. Σωματική – κιναισθητική

6. Διαπροσωπική

7. Ενδοπροσωπική

8. Φυσιοκρατική – οικολογική

Για κάθε είδος νοημοσύνης περιγράφω και κάποια επαγγέλματα που αντιστοιχούν.

Στην λογική μαθηματική νοημοσύνη είναι οι μηχανικοί, λογιστές, οικονομολόγοι, όσοι ασχολούνται με την πληροφορική.

Στην λεκτική γλωσσική νοημοσύνη είναι οι κωμικοί, δικηγόροι, δημοσιογράφοι,  συγγραφείς, επικοινωνιολόγοι.

Στην οπτική με καλή αίσθηση του χώρου είναι οι γραφίστες, οι αρχιτέκτονες, οι πολεοδόμοι.

Στην μουσική είναι οι DJ, διευθυντής ορχήστρας, μηχανικοί του ήχου.

Στην σωματική κιναισθητική είναι ο ηθοποιός, ο χορευτής, ο χειρουργός, ο πυροσβέστης.

Στην διαπροσωπική είναι ο ψυχολόγος, διαχειριστής, νοσηλευτής, έμπορος, πολιτικός αρχηγός, ιερέας.

Στην ενδοπροσωπική είναι ο καλλιτέχνης, ο φιλόσοφος, ψυχοθεραπευτής, ψυχίατρος, προπονητής.

Στην φυσιοκρατική οικολογική είναι ο δασοφύλακας, ο ζωολόγος, ο ανθρωπολόγος, αρχιτέκτων φυσικών χώρων.

Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι οι νοημοσύνες εξελίσσονται με τον χρόνο, με τις εμπειρίες και με την εργασία. Εστιάζοντας στα φυσικά μας ταλέντα μπορούμε να αναπτύξουμε και νοημοσύνες που είναι σε λανθάνουσα  κατάσταση. Έτσι μπορούμε να επιδιώκουμε ένα καλύτερο και πιο δημιουργικό μέλλον.    

Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής