Στη σύγχρονη εποχή μας, οι άνθρωποι έχουν έντονη την ανάγκη της επικοινωνίας με την προϋπόθεση κυρίως να μιλάνε, παρά να μπουν στην θέση εκείνου που ακούει.
Υπάρχει η παρορμητική ανάγκη να μιλάνε όλοι για όλα συνεχώς, δίχως να αφήνουν χώρο στο να ακούνε την φωνή του άλλου, γιατί επί της ουσίας δεν τους ενδιαφέρει. Είναι γιατί κυριαρχεί ο εγωισμός τους. Όταν λέμε ακούω κάποιον, τον ακούω όχι μόνο δια της ακοής, αλλά με την ψυχή μου. Με αυτόν τον τρόπο δείχνω και την ανάλογη ενσυναίσθηση και παίρνω θέση στις όποιες δυσκολίες, ή ότι άλλο επιλέγει να μοιραστεί μαζί μου.
Η σιωπή μου, είναι προϋπόθεση για να ακούσω κάποιον επί της ουσίας. Δίνω χώρο στην εκδήλωση των όποιων συναισθημάτων μου καθώς και εκείνων του άλλου, στην επίγνωσή τους και επεξεργασία τους, ώστε να έχω μία ξεκάθαρη ιδέα στο τι ακριβώς διαπραγματεύεται εκείνη τη στιγμή. Κατόπιν είμαι ελεύθερος στο να αποφασίσω εάν θα απαντήσω, τι ακριβώς θα πω, ή να σιωπήσω.
Η σιωπή λαμβάνει πολλές μορφές:
• Εκείνη του νάρκισσου, όπου το άτομο απαξιεί να απαντήσει στον άλλο.
• Εκείνη του σεβασμού προς τον μεγαλύτερο.
• Εκείνη της ντροπής και της ενοχής, που ακινητοποιεί το άτομο.
• Εκείνη της περίσκεψης και του συλλογισμού, που βοηθά το άτομο στην εξελικτική του πορεία.
• Εκείνη που από επιλογή, βοηθά στην ανάπτυξη του σχετίζεσθε με τον άλλο, ακούγοντάς τον από ψυχής.
• Εκείνη του ψυχοθεραπευτή με τον θεραπευόμενο.
• Εκείνη του εσωτερικού μας διαλόγου, όπου έρχονται σε διαπραγμάτευση αφενός ο κώδικας αξιών μας και αφετέρου οι όποιες προκλήσεις μας φέρνει η ίδια η ζωή. Είναι μία διαδικασία που μερικές φορές είναι αρκετά επώδυνη, γιατί καλούμαστε να πάρουμε αποφάσεις αρκετά δύσκολες.
• Εκείνη πριν την εμπνευσμένη δημιουργικότητα.
• Εκείνη σε κατάσταση εγρήγορσης, ετοιμότητας και αναμονής για κάτι απρόβλεπτο και απειλητικό που πρόκειται άμεσα να συμβεί.
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι η σιωπή βοηθά να φτιαχτεί εκείνη η συνθήκη κατά την οποία ευνοείται μία περιπλάνησή μας σε μονοπάτια συλλογισμών, αισθήσεων και επιθυμιών. Αυτό πάντα μέσα από μια πνευματικότητα και ένα εσωτερικό μας διάλογο. (Διαλογισμός)
Αυτό μπορεί να συμβεί σε περιβάλλον που ευνοεί αυτή τη διαδικασία, όπως ένα ήσυχο και κοντά στη φύση περιβάλλον.
Τα οφέλη του διαλογισμού είναι να απομονώσει τον εσωτερικό μας θόρυβο που επηρεάζει τον τρόπο που εκλαμβάνουμε την πραγματικότητα. Έτσι μπορούμε να απολαύσουμε αυτό που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας μειώνοντας τη μόλυνση που αυτές δέχονται από το εξωτερικό περιβάλλον.
Σε πολλούς ανθρώπους η σιωπή προκαλεί δυσφορία διότι τους αναγκάζει να βρεθούν αντιμέτωποι με τον εσωτερικό τους διάλογο και κατά συνέπεια σε σύγκριση με τα συναισθήματά τους.
Το να μοιραζόμαστε με άλλα άτομα τη σιωπή σημαίνει ότι συγκρινόμαστε σε μία κοινωνική διάσταση. Αναδύονται σημάδια και πληροφορίες που δεν συμβαίνει συνήθως. Όπως κατά την διάρκεια ενός γεύματος που μοιράζεται κανείς με άλλους σε σιωπή, αναδύεται περισσότερο η αίσθηση της ευγένειας, της αποδοχής, της καλοσύνης, της αλληλεγγύης και γενικότερα της συνύπαρξης από ότι σε ένα χώρο με θόρυβο.
Καταλήγοντας θέλω να επισημάνω ότι είναι στην ευχέρεια του καθενός να αξιοποιήσει σε μικρότερο η μεγαλύτερο βαθμό το δώρο της σιωπής.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής