Η ανασφάλεια πυροδοτείται στους ανθρώπους όταν έχουν συνηθίσει να ζουν μία ζωή ιδιαίτερα προβλέψιμη και έρχεται το αναπάντεχο και απρόοπτο που τους ανατρέπει όλα τα σχέδια. Πολύ συχνά ακολούθως, αναδύεται και το συναίσθημα της ανεπάρκειας καθώς και της κατωτερότητας σε σύγκριση με τους άλλους, σαν να πρόκειται οι άλλοι να είναι αλάνθαστοι.
Στις όποιες δυσκολίες βιώνουμε, υπάρχει μία εσωτερική δική μας σύγκρουση ή και διαπραγμάτευση μεταξύ της επιθυμίας να ακολουθήσουμε τη διαίσθησή μας και του φόβου να παραβούμε τους εξωτερικούς κανόνες.
Είναι χρήσιμο να αποκτήσουμε την επίγνωση, ότι ό,τι ξέραμε μέχρι εκείνη την στιγμή μέσα από τα πρέπει και τους κοινωνικούς κανόνες να τα παραβλέψουμε, επιτρέποντας στον νου μας να ανοίξει προς μία ελεύθερη σκέψη προλαμβάνοντας έτσι τον περιορισμό που μας προκαλούν αρνητικά συναισθήματα όπως το άγχος και οι ανασφάλειες.
Όταν οι όποιες επιλογές μας απομακρύνονται από τις πραγματικές μας ανάγκες, τότε εμφανίζονται συναισθήματα όπως η δυσφορία και το άγχος που μας προειδοποιούν «για τον επερχόμενο κίνδυνο» και τότε καλούμαστε να αλλάξουμε τις επιλογές μας.
Συχνά οι άνθρωποι προστρέχουν στη χρήση αγχολυτικών σκευασμάτων για να κατευνάσουν αυτό το επώδυνο συναίσθημα που λειτουργεί ως συναγερμός για μας. Μετά το τέλος της δράσης του ηρεμιστικού, σίγουρο είναι ότι θα επανέλθει ώστε να λάβουμε κάποια απόφαση που υπηρετεί την εξελικτική μας πορεία.
Θέλω να επισημάνω κάποιες συμπεριφορές μας που είναι αρκετά δυσλειτουργικές όπως η ακαμψία, το να προσπαθούμε ανά πάσα στιγμή να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο των καταστάσεων με όποιο κόστος, να είμαστε απόλυτοι και με ισχυρογνωμοσύνη καθώς και να δικαιολογούμε πάντα τις όποιες συμπεριφορές μας μέσα από εκλογικεύσεις.
Σε αντίθεση που κάποιες συμπεριφορές μας είναι ιδιαίτερα βοηθητικές, όπως η κινητοποίησή μας, η ευελιξία και η αυτοεπίγνωσή μας.
Το να παρατηρούμε τις όποιες αντιδράσεις μας μέσα από μία διεργασία αυτοεπίγνωσης, είναι ένα σημαντικό βήμα για να ανακαλύψουμε την φυσικότητά μας και τον αυθορμητισμό μας, που λειτουργούν ως αντίδοτο προς το άγχος. Το να αρνούμαστε να φθάσουμε σε ένα ανώτερο επίπεδο αυτοεπίγνωσης είναι κάτι ιδιαίτερα καταστροφικό. Όπως όποιος έχει μία δημιουργική δύναμη μέσα του και δεν τη ζει μέσα από την όποια δημιουργικότητά του καταλήγει με το να υποφέρει συναισθηματικά.
Αλλά πως επιτρέπουμε να αναδυθεί η διεργασία της αυτοεπίγνωσης; Θα πρέπει κυρίως να πάψουμε να κατακρίνουμε τον εαυτόν μας. Ακόμη και στα όποια λάθη αναγνωρίζουμε ότι κάναμε δεν θα τον κατακρίνουμε ως ανεπαρκή, αλλά θα εστιάσουμε στο τι μαθαίνουμε από τα λάθη μας. Είναι σημαντικό να μην προσπαθούμε να μιμηθούμε «πρότυπα συμπεριφορών» που προβάλλονται με κάποιο τρόπο, αλλά είναι ξένα προς την ψυχοσύνθεση μας. Να μένουμε κοντά σ’ αυτό που μας αρέσει και από το οποίο εισπράττουμε ευχαρίστηση.
Είναι σημαντικό να μην εξαρτόμαστε από άλλους σε επίπεδο πρακτικό και συναισθηματικό, διότι αυτό μας κρατά στάσιμους στην εξελικτική μας πορεία. Οι δυσκολίες είναι εκείνες που μας μεγαλώνουν, μας απελευθερώνουν και μας οδηγούν προς την αυτονομία μας και έτσι να πραγματοποιούμε αυτό που πραγματικά μας αρέσει και αγαπάμε. Υποτιμάμε τον εαυτόν μας με το να «εξουσιοδοτήσουμε» κάποιον άλλο για τις επιλογές μας, τον οποίο θαυμάζουμε. Μόνο εμπιστευόμενοι τον εαυτόν μας, θα μπορέσει να αναδυθεί ο «πλούτος» που πραγματικά κρύβουμε μέσα μας.
Συχνά λειτουργούμε με τον φόβο μήπως απογοητεύσουμε τους άλλους και έχουμε πάντα την έννοια να εισπράττουμε την επιβράβευσή τους γιατί φοβόμαστε την απόρριψη. Έτσι δεν αφουγκραζόμαστε τα πραγματικά θέλω μας και εύκολα ανοίγουμε την πόρτα για τις ενοχές.
Τέλος θέλω να επισημάνω ότι την όποια ανασφάλεια βιώσουμε, δεν είναι κάτι το επικίνδυνο, αλλά είναι ένα αναγκαίο συστατικό μίας δικής μας διεργασίας κινητοποίησης προς τη δημιουργικότητά μας. Έτσι μπορούμε να δημιουργούμε πράγματα μοναδικά και που μας εκφράζουν, δίχως να παραμένουμε προσκολλημένοι στο σίγουρο, γνώριμο, ασφαλές παρελθόν μας. Με αυτόν τον τρόπο διαπιστώνουμε ότι η ανασφάλεια με τη δημιουργικότητά μας έχουν άμεση συσχέτιση εφόσον εκτιμούμε τον εαυτό μας.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής