Είναι σημαντικό για την ανθρώπινη ύπαρξη από τον πρώτο χρόνο της ζωής της να βιώσει, την αγάπη, την αποδοχή και την προστασία χωρίς όρια. Να έχει την αίσθηση ότι είναι κάτι το μοναδικό για τους γονείς της.
Μετά την ηλικία των τεσσάρων ετών, τα παιδιά που έχουν αναπτύξει έναν βαθμό εμπιστοσύνης του εαυτού, τους καλλιεργείται ακόμη περισσότερο αυτή η εμπιστοσύνη στο σχολείο και στο σχετίζεσθε με τους συνομηλίκους τους. Ταυτόχρονα αυτή η διεργασία συμβαδίζει και με την ανάληψη ευθυνών που τους αναλογεί και αυτό με την σειρά του θα ενισχύσει την αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση του παιδιού.
Τα παιδιά έχουν τεράστια ανάγκη να τροφοδοτούν την αυτοεκτίμησή τους με το να είναι πρωταγωνιστές των εμπειριών τους και όχι μόνο αποδέκτες των πρωτοβουλιών των ενηλίκων.
Η μείωση της εμπιστοσύνης προς τον εαυτό, ξεκινά όταν οι γονείς συχνά αναστέλλουν τις πρωτοβουλίες των παιδιών τους, που είναι σύντονες με τη φάση της ανάπτυξής τους. Αυτό βέβαια συμβαίνει από το άγχος που οι ίδιοι οι γονείς έχουν, είτε γιατί γίνονται υπερπροστατευτικοί, είτε διότι οι ίδιοι είναι ιδιαίτερα αγχώδεις και ελεγκτικοί. Έτσι τα παιδιά δεν μπαίνουν στη δοκιμασία των νέων εμπειριών του μεγαλώματός τους, όπου θα κάνουν και λάθη και έτσι θα μάθουν να διορθώνονται μέσα από τα δικά τους βιώματα και όχι επειδή το λέει ο γονιός.
Υπάρχουν παιδιά που υποτάσσονται, αντί να αναλάβουν πρωτοβουλίες και αυτό συμβαίνει λόγω των συχνών ποινών στις οποίες υποβάλλονται από τους κηδεμόνες τους, με συνέπεια τη χαμηλή εμπιστοσύνη του εαυτού τους. Αυτό κυριαρχεί στα κακομεταχειρισμένα και στα παραμελημένα παιδιά, που δεν έχουν αγαπηθεί, ή στα ντροπαλά και φοβισμένα που δυσκολεύονται πολύ να υπολογίζουν στον εαυτό τους. Όλοι μας ξέρουμε την ιστορία του Όλιβερ Τουίστ που περιγράφει μία χαρακτηριστική περίπτωση κακοποιημένου παιδιού.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά για μία αποτελεσματική συμπεριφορά γονέων που ευνοεί την ανάπτυξη εμπιστοσύνης εαυτού στα παιδιά:
1. Να μην υποτιμούν οι γονείς αλλά να ενθαρρύνουν την όποια πρωτοβουλία των παιδιών τους.
Συχνά η πεποίθηση που έχουν οι γονείς ότι τα παιδιά τους δεν πρόκειται να τα καταφέρουν λειτουργεί σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι και από το λάθος εκπαιδεύονται.
2. Να αποφεύγεται η υπερπροστασία.
Όπου οι αγχώδεις γονείς βλέπουν παντού κινδύνους, μεταφέροντας μία εικόνα απειλητική του κόσμου με ότι αυτό συνεπάγεται για την ομαλή εξέλιξη του παιδιού.
3. Η σωστή συμπεριφορά των γονέων.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι γονείς λειτουργούν σαν πρότυπο στα παιδιά τους και εύκολα αντιγράφουν συμπεριφορές τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι ανά πάσα στιγμή, οι γονείς δίνουν εξετάσεις μέσα από τις όποιες συμπεριφορές τους στα παιδιά τους.
4. Το να ακούνε ουσιαστικά οι γονείς τα παιδιά τους.
Λόγω των πολλών υποχρεώσεων των γονέων, δεν βάζουν σε σωστή προτεραιότητα να δώσουν τον ανάλογο χρόνο και διάθεση στο να αφουγκραστούν τους προβληματισμούς και τις αγωνίες των παιδιών τους.
5. Να μην καταπιέζουν τα παιδιά τους.
Υπάρχουν γονείς ιδιαίτερα επιτυχημένοι και καταξιωμένοι κοινωνικά, που έχουν ιδιαίτερες απαιτήσεις από τα παιδιά τους και τα καταπιέζουν ώστε να λειτουργούν ανάλογα με τις υψηλές προσδοκίες τους. Τότε στο παιδί δημιουργείται εύκολα η πεποίθηση ότι ο γονιός δεν το αγαπάει γιατί δεν είναι αντάξιο των προσδοκιών του.
6. Να αποφεύγει ο γονιός να δίνει έμφαση στις εμφανείς αδυναμίες του παιδιού.
Πολλά παιδιά βιώνουν χαμηλή αυτοεκτίμηση γιατί οι συνομήλικοί τους τα κοροϊδεύουν με αφορμή κάποια χαρακτηριστικά τους. Η εμψύχωση του γονέα και να τού εκθειάσει τα δυνατά του σημεία είναι ότι καλύτερο.
7. Η εναλλαγή στιγμών ευχαρίστησης με τους περιορισμούς.
Είναι σημαντικό από την πλευρά του γονέα να βάζει κάποια όρια που υπηρετούν το μεγάλωμα του παιδιού του, αναλαμβάνοντας πλήρως τις ευθύνες που τού αναλογούν. Θέλει προσοχή να μην χαρακτηρίζονται από ακαμψία οι γονείς και προκαλούν απογοήτευση στα παιδιά τους, που στην συνέχεια θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην εμπιστοσύνη εαυτού. Όπως πολύ σημαντικό είναι να περνάνε στιγμές ευχαρίστησης με τα παιδιά τους, που θα ενισχύουν έτσι την μεταξύ τους σχέση εμπιστοσύνης και εκτίμησης.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής