Οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους με τη σωστή χρήση του λόγου, καθ’ ότι οι λέξεις έχουν τεράστια σημασία στο να αποδώσουν με ακρίβεια, αυτό που θέλει να επικοινωνήσει κάποιος στον συνάνθρωπό του. Με τη χρήση των λέξεων «πυροδοτούμε» μία ολόκληρη διεργασία στην προσωπικότητα του αποδέκτη. Αν το «έδαφος» είναι πρόσφορο, τότε γονιμοποιείται ένας απίστευτα χρήσιμος και εποικοδομητικός διάλογος που υπηρετεί τη σχέση και την εξελικτική πορεία των συμμετεχόντων σ’ αυτόν.
Πολλές φορές χρησιμοποιούνται λέξεις χωρίς να εκφράζουν κάποιο έξυπνο και ουσιαστικό περιεχόμενο με παρορμητικό και επιπόλαιο τρόπο και σίγουρα δεν επιτυγχάνεται ο στόχος αυτού που τις εκφράζει. Αυτό έχει μία καταστροφική συνέπεια στην ανθρώπινη επικοινωνία. Άλλες φορές οι λέξεις πονάνε βαθύτατα όταν δεν λέγονται την κατάλληλη στιγμή ή ακόμη εάν υπάρχει και πρόθεση να πονέσουν την ψυχή του άλλου.
Ας έχουμε την επίγνωση ότι οι λέξεις αποτελούν την μέγιστη εκδήλωση ζωντάνιας κάθε ανθρώπου. Αποτελούν τη σύνθεση όλων των πεποιθήσεων, των αξιών του και της ικανότητας του να επεξεργαστεί σε βάθος τα όποια ερεθίσματα δέχεται ανά πάσα στιγμή.
Η πλειοψηφία των ανθρώπων σήμερα έχουν την πεποίθηση ότι οι λέξεις αποτελούν προϊόν καθαρά γνωστικό και της λογικής. Δεν προβληματίζονται καθόλου ότι μέσα από τις λέξεις ενεργοποιούνται διεργασίες σε επίπεδο συνειδησιακό με απίστευτο συναισθηματικό αντίκτυπο. Σαν να εστιάζουν στην ποσότητα του αντίκτυπου των λέξεων και όχι στην ποιοτική δράση που αυτές μπορεί να έχουν.
Οι λέξεις αποτελούνται από έναν ήχο και από μία σαφή οργάνωση. Η παραμικρή τροποποίηση στο σύμπλεγμα των ήχων μίας λέξης γίνεται άμεσα αντιληπτή από την ακοή. Μπορεί να μάς είναι οικείος αυτός ο ήχος ή ξένος και που δεν έχει αντίκτυπο στον ψυχικό μας κόσμο.
Το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό της ανθρωπότητας είναι ότι ζούμε μέσα στον κόσμο και μαζί με τον κόσμο. Η ύπαρξή μας αποτελείται από μία εσωτερική μας πλευρά που εστιάζει στον εαυτό μας και μία εξωτερική πλευρά που εστιάζει προς τις άλλες υπάρξεις με τις οποίες θέλουμε να σχετιστούμε.
Αν θέλουμε να καλλιεργήσουμε μία ουσιαστική, πνευματική επικοινωνία με κάποιον που εκτιμούμε ότι θα ανταποκριθεί ας εστιάσουμε σε κάποια σημεία.
1) Επικεντρωνόμαστε στον εσωτερικό μας εαυτό και στην πνευματικότητά μας. Έτσι διαμορφώνεται ένα νέο επίπεδο συνειδητότητας που είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής.
2) Αντί να εστιάζουμε στα αδύνατα σημεία των άλλων βάζοντάς τους και ταμπέλες που σίγουρα δεν βοηθούν στην ανάπτυξη της επικοινωνίας, ας δούμε τι δομικές αλλαγές μπορούμε να κάνουμε στον εαυτόν μας και που θα μας κάνουν σοφότερους. Εξ άλλου η όποια δυσκολία αντιμετωπίζουμε στην επικοινωνία με τους άλλους είναι ταυτόχρονα και μία ευκαιρία για μάς προς την εξελικτική μας πορεία.
3) Ας μην επιτρέψουμε στο μυαλό μας να κυριαρχεί με τη στεγνή λογική του, αλλά να αφουγκραζόμαστε το σώμα μας και στο πως νιώθουμε ανά πάσα στιγμή γιατί αυτό δεν κάνει ποτέ λάθος.
4) Με επίγνωση να εστιάσουμε στα κοινά που έχουμε με τον άλλο, γιατί αυτό θα αποτελέσει και τη βάση μιας ουσιαστικής σχέσης μαζί του.
5) Η αποδοχή δυσάρεστων συναισθημάτων που αναδύονται μέσα από την ουσιαστική επικοινωνία με κάποιον, κάτι σίγουρα μάς μαθαίνει και δεν απορρίπτουμε τη σχέση. Πιθανόν είναι τότε που θίγεται ο εγωισμός μας.
6) Με ειλικρίνεια να μπούμε σ’ έναν εσωτερικό, προσωπικό μας διάλογο και να δούμε ξεκάθαρα το όφελος και το κόστος των όποιων επιλογών μας στο σήμερα. Μπορεί στο παρελθόν κάποιες δικές μας συμπεριφορές να ήταν ιδιαίτερα χρήσιμες και λειτουργικές, αλλά στο σήμερα να μάς είναι μόνο εμπόδιο στην εξελικτική μας πορεία.
7) Η ικανοποίηση που βιώνουμε μέσα από μία ουσιαστική πνευματική επικοινωνία, είναι τόσο ισχυρή που δεν υπάρχει όριο για το μέχρι που μπορεί να αναπτυχθεί. Αυτό από μόνο του ανατροφοδοτεί τη σχέση.
8) Το μεγαλύτερο εμπόδιο προς την ανάπτυξη αυτής της επικοινωνίας, παραμένει ο ίδιος μας εαυτός με τις όποιες επιρροές και βιώματα έχει από την παιδική του ηλικία.
9) Είναι μεγάλο λάθος να ψάχνουμε να εστιάσουμε στις αδυναμίες του άλλου όταν η επικοινωνία μας μαζί του κάπου δυσκολεύεται. Τότε η αυτοκριτική μας είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, γιατί πάντα κάτι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε και η ίδια η δυσκολία «μάς το λέει».
10) Στις σχέσεις μας είχαμε μάθει το πώς να διεκδικούμε ότι θέλαμε, καθ’ ότι ο άλλος δεν μπορούσε να το μαντέψει. Σήμερα δεν είναι και τόσο λειτουργική αυτή η συμπεριφορά, όσο το να δίνουμε ότι καλύτερο μπορούμε στον άλλο δίχως να περιμένουμε αντάλλαγμα. Εξ άλλου μέσα από μία δυνατή σχέση το «αντάλλαγμα» είναι σίγουρα δεδομένο και θα μάς εκπλήξει ευχάριστα.
11) Πολλές φορές η επικοινωνία μεταξύ δυο αγαπημένων ανθρώπων κολλάει. Είναι τότε που στην προσπάθειά τους να πάνε παρακάτω τη σχέση τους λέγονται πράγματα για τα οποία μετά μετανιώνουν. Η ζημιά όμως έχει γίνει και είναι πολύ πιο δύσκολο να ανακάμψει η σχέση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις πάλι μοναχικό είναι το ταξίδι, μέσα από την πολύ προσωπική πνευματική διεργασία του καθενός, όπου χωρίς λέξη η επικοινωνία γίνεται πολύ πιο ουσιαστική από πριν.
12) Συχνά μπαίνουμε στη διαδικασία να κρίνουμε τις όποιες συμπεριφορές του άλλου ως σωστές ή λάθος, δίκαιες ή άδικες. Είναι μία μεγάλη παγίδα που δεν υπηρετεί την ανάπτυξη της όποιας σχέσης. Είναι τότε η στιγμή που ο καθένας μας λέει στον εαυτό του, «τι καλύτερο μπορώ να κάνω για να πάει παρακάτω η σχέση μου». Τότε το κλίμα που δημιουργείται αυξάνει περισσότερο την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση του άλλου για μία ακόμη πιο ουσιαστική επικοινωνία.
Τελειώνω αυτό το άρθρο με την ευχή και την ελπίδα ότι όλοι μας θα γίνουμε σοφότεροι με τις δυσκολίες των καιρών, για ένα καλύτερο και πιο ανθρώπινο αύριο.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής