Η ζωή συνεχώς μάς προκαλεί από τη στιγμή της ύπαρξής μας και εμείς δεν κάνουμε τίποτε άλλο από το να επεξεργαζόμαστε ότι μας «προσφέρει» αυτό το «θείο δώρο» και έτσι να εξελισσόμαστε μέχρι το τέλος της που το σίγουρο είναι ότι δεν είναι προβλέψιμο.
Στην διαδρομή αυτή περνάμε πολλά και διαφορετικά στάδια που το ένα είναι η συνέχεια του άλλου. Αυτή είναι η αυτοπραγμάτωσή μας που χτίζεται με την κάθε μέρα της ζωής μας.
Κάθε ηλικία έχει τα χαρακτηριστικά της, τους στόχους της, τις τάσεις της. Δεν υπάρχει η καλύτερη ηλικία, αλλά ο στόχος το να ζούμε την κάθε στιγμή μας σε όποια ηλικιακή φάση και να βρισκόμαστε.
Είναι πολύ σημαντικό να είμαστε έτοιμοι στο απρόβλεπτο, διότι έτσι είμαστε δεσμευμένοι με τη ζωή, που μεταμορφώνεται και μάς οδηγεί στην αυτοπραγμάτωση.
Κάποιες ανακαλύψεις και διαπιστώσεις δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν πριν από κάποια ηλικία καθ’ ότι ο εγκέφαλος δεν έχει ωριμάσει ακόμη.
Στη νεαρή ηλικία, εύλογο είναι το ερώτημα που τίθεται «κάνω τις σωστές επιλογές» και συχνά συμβαίνει οι προσδοκίες να είναι πάρα πολλές έως και εξωπραγματικές. Τότε είναι που θέλει προσοχή να μην υπάρχει η ταύτιση με επιτυχημένα μοντέλα ζωής, γιατί εύκολα μπορεί κάποιος να αμφισβητήσει τις όποιες ικανότητές του.
Το να εστιάσουμε στο τι μάς διακινεί και μάς ενθουσιάζει, είναι ο δρόμος που έχουμε μπροστά μας για να τον διανύσουμε.
Είναι χάσιμο χρόνου να ακολουθούμε όνειρα και φιλοδοξίες άλλων. Εύκολα παγιδευόμαστε σε νοητικές διεργασίες φτιάχνοντας κανόνες που μετά τους επιβάλουμε στους εαυτούς μας, μέχρι που κάποια στιγμή έρχεται το απρόβλεπτο.
Για να τα βρεις μετά με τον εαυτό σου, βασικό είναι να ξεκαθαρίσεις μέσα σου τι είναι προϊόν δικών σου συλλογισμών και αναγκών και ποιες ανήκουν στην ευρύτερη οικογένεια, ή στους φίλους σου, ή είναι θέμα επικρατούσας άποψης.
Χρήσιμες ερωτήσεις που μπορούμε να κάνουμε προς τον εαυτό μας είναι «τι είναι αυτό για το οποίο δεν αρνούμαι να κάνω στη μέρα μου», όπως και το «τι μου αρέσει να κάνω όταν είμαι μόνος μου», καθώς και «ποιες είναι οι φιλοδοξίες μου και τα όνειρά μου».
Το να είμαστε ανοικτοί στο άγνωστο και στο μυστηριώδες, σημαίνει ότι δεν κλεινόμαστε σε άκαμπτα νοητικά σχήματα με τον φόβο μήπως μάς κατακρίνουν οι άλλοι και έτσι να πυροδοτηθεί η ανασφάλειά μας. Με αυτόν τον τρόπο στην ουσία συμπορευόμαστε με την αυτοπραγμάτωσή μας.
Το να μετανιώνουμε και να μάς κατακλύζουν οι τύψεις και οι ενοχές για γεγονότα που συνέβησαν, λειτουργεί ακινητοποιητικά. Σε αντίθεση με το να είμαστε ανοιχτοί, χωρίς να μάς περιορίζουν κανόνες του «καθώς πρέπει», έχουμε την δυνατότητα να ζούμε τις προσδοκίες μας διαφορετικά.
Εάν έχουμε εκπαιδευτεί με το ότι μάς προσφέρει η ζωή, μαθαίνουμε να μένουμε στην προσμονή και να είμαστε ανοιχτοί στο άγνωστο και το καινούργιο.
Αλλοίμονο εάν βασιστούμε σ’ ένα πρωτόκολλο κανόνων συμπεριφοράς για να λάβουμε την όποια επιβράβευση. Είναι η στιγμή που θα πρέπει να τολμήσουμε. Τα πράγματα που πραγματικά έχουν αξία στη ζωή συμβαίνουν κυρίως πέρα από το γνωστικό μας επίπεδο. Δεν βοηθά το να σχολιάζουμε, αλλά το να επιτρέψουμε στο ασυνείδητο να λειτουργήσει. Συχνά εκφράζεται μέσα από σωματικού τύπου εκδηλώσεις. Καθ’ ότι το σώμα μας δεν λέει ποτέ ψέματα, θα πρέπει να το αφουγκραζόμαστε με σεβασμό και προσοχή.
Το σίγουρο είναι, ότι τα καλύτερα μονοπάτια είναι αυτά που δεν έχουμε ακόμη διανύσει στη ζωή μας. Χρειάζεται όμως ένας εκπαιδευμένος νους για μία τέτοια ματιά, που να μάς απομακρύνει από το πρόβλημα και να ανοιχτούμε στην «συγχρονικότητα» όπως την ονομάζει ο Carl Jung. Ως συγχρονικότητα αναφέρει ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο που μάς συμβαίνει στην ζωή, αλλά για κάποιο καλό λόγο μάς συμβαίνει και τα πάντα συνδέονται στη ζωή μας. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μας συνδέονται και παρ’ όλο που δεν κατανοούμε όλα όσα μας συμβαίνουν, ο λόγος μάς αποκαλύπτεται κάποια στιγμή στον χρόνο.
Στην ουσία κλείνουμε τα «μάτια» του νου, όπως είναι οι πεποιθήσεις μας και πάμε στο σκοτάδι, στο άγνωστο. Τότε είναι που ενεργοποιούνται άλλα κανάλια όπως η διαίσθηση και η φαντασία. Έτσι επιτρέπουμε στις εμπειρίες να μάς αλλάξουν πεποιθήσεις και συνήθειες.
Θέλω να επισημάνω, ότι περιορίζοντας τη δράση μας αποκλειστικά στο ότι μάς είναι ήδη γνωστό, σβήνει τη ζωτική μας δύναμη και μάς φέρνει θλίψη.
Όταν το Εγώ μας εστιάζει στην «επιφάνεια», η ψυχή μας «στεγνώνει» και τότε είναι που δημιουργείται το άγχος, ο πανικός, η αϋπνία, κ.ά.
Τελικά ο πλούτος της μεγάλης ηλικίας, δεν είναι οι πεποιθήσεις, αλλά η εσωτερική μας ελευθερία.
Κάθε ηλικία έχει τις ομορφιές της, αλλά θέλει προσοχή όταν κάνουμε μια αναδρομή στο παρελθόν, γιατί τότε μπορεί να μην βλέπουμε τις ομορφιές της ζωής τη στιγμή που τις ζούμε. Τι συμβαίνει όταν αγνοούμε το καινούργιο που ζούμε, εστιάζοντας στο παρελθόν. Είναι τότε που νιώθουμε άβολα, με πλήξη, με ψυχοσωματικές εκδηλώσεις, αϋπνία. Όλα αυτά είναι το επακόλουθο μιας ζωής που ουσιαστικά δεν ζούμε.
Τελικά η ζωή δεν θα πάψει ποτέ να μάς προκαλεί. Σε μάς έγκειται να αξιοποιήσουμε την κάθε της στιγμή, εάν θέλουμε να ζήσουμε μία ζωή γεμάτη νόημα.
Σπύρος Μεταξάς Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής